Co w ptakach widzą ekotoksykolodzy?

O RTĘCI

Czym jest rtęć?

Rtęć (Hg) to pierwiastek chemiczny znany ze swojej toksyczności. Występuje w trzech formach: elementarnej (metalicznej), nieorganicznej i organicznej – z czego najbardziej niebezpieczna dla organizmów żywych jest metylortęć. Powstaje ona w środowisku wodnym w wyniku metylacji nieorganicznej rtęci przez bakterie beztlenowe.

Skąd bierze się rtęć w przyrodzie?

Naturalne źródła rtęci to m.in. wietrzenie skał, erupcje wulkanów czy parowanie z oceanów. Jednak główną przyczyną jej obecności w środowisku są źródła antropogeniczne: przemysł, spalanie węgla, produkcja cementu czy kremacja ciał z wypełnieniami amalgamatowymi. Szczególnie niebezpieczne są emisje z elektrowni węglowych, które uwalniają znaczne ilości rtęci do atmosfery, skąd może ona przemieszczać się na duże odległości. W procesie kremacji, rtęć zawarta w amalgamatach stomatologicznych trafia bezpośrednio do powietrza, przyczyniając się do lokalnego wzrostu stężeń tego toksycznego pierwiastka.

Historia choroby Minamata

W latach 50. XX wieku w Japonii doszło do masowych zatruć rtęcią. Wypuszczana do wód zatoki Minamata metylortęć doprowadziła do choroby neurologicznej u ludzi i zwierząt. To wydarzenie zapoczątkowało działania międzynarodowe, w tym Konwencję z Minamaty z 2017 roku.

Obieg rtęci w środowisku

Obieg rtęci w przyrodzie (tzw. cykl rtęci) to złożony proces przemieszczania się rtęci między atmosferą, wodą, glebą i organizmami żywymi. Rtęć w środowisku występuje w różnych formach chemicznych i fizycznych, a jej cykl obejmuje zarówno źródła naturalne, jak i antropogeniczne. Po przedostaniu się do środowiska, pierwiastek ten może krążyć w różnych ekosystemach, zmieniając swoją postać i oddziałując negatywnie na zdrowie organizmów, zwłaszcza tych znajdujących się wyżej w łańcuchu pokarmowym.