Choć mogłoby się wydawać, że problem rtęci został opanowany dzięki międzynarodowym regulacjom, takim jak Konwencja z Minamaty, najnowsze badania wskazują, że wciąż mamy powody do niepokoju.
Rtęć w europejskich jeziorach: nowe dane z 2024 roku
Zespół naukowców z Uniwersytetu Sztokholmskiego oraz Europejskiej Agencji Środowiska opublikował w marcu 2024 r. raport na temat stężenia metylortęci w osadach dennych wybranych jezior w Szwecji, Polsce i Niemczech. Wyniki? W ponad 40% badanych próbek poziom metylortęci przekraczał normy bezpieczne dla organizmów wodnych, w tym ryb i ptaków wodnych.
W Polsce szczególnie narażone są jeziora mazurskie i zbiorniki zaporowe, takie jak Solina czy Włocławek.
Rtęć w rybach – zagrożenie dla zdrowia ludzi i ptaków
Badania pokazują, że w niektórych rybach drapieżnych (szczupak, sandacz) zawartość metylortęci przekracza 0,5 mg/kg, czyli wartość, po której zaleca się ograniczenie ich spożycia przez kobiety w ciąży. Taka zawartość oznacza też realne zagrożenie dla ptaków żywiących się tymi rybami – np. czapli, mew czy nurogęsi.
Czy zmiany klimatu pogłębiają problem?
Co ciekawe, badacze zauważyli związek między wzrostem temperatury wód a przyspieszonym procesem metylacji rtęci. Wyższa temperatura sprzyja działalności bakterii beztlenowych, które przekształcają nieorganiczną rtęć w bardziej toksyczną metylortęć – łatwiej przyswajalną przez organizmy.
Co to oznacza?
- Potrzebne są regularne pomiary poziomu rtęci nie tylko w wodzie, ale również w organizmach żywych.
- Rtęć nadal krąży w środowisku – także tam, gdzie nie ma widocznych źródeł zanieczyszczeń.
- Ptaki wodne pozostają cennym wskaźnikiem stopnia skażenia – ich obserwacja to szansa na szybką reakcję.
Co dalej?
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak rtęć krąży w środowisku i jak wpływa na ptaki wodne – sprawdź nasz quiz edukacyjny lub odwiedź sekcję „O rtęci”.
Źródła:
- Svensson et al., 2024. Temperature-driven methylation increases risk for top predators, Environmental Science & Technology.
- European Environmental Agency, 2024. Methylmercury in freshwater ecosystems.
Jedna odpowiedź do “Nowe badania pokazują: zagrożenie rtęcią wciąż aktualne – także w Europie”
Bardzo ciekawy i jednocześnie niepokojący artykuł. Nie zdawałem sobie sprawy, że problem rtęci jest nadal tak aktualny – szczególnie w naszym regionie. Informacja o jeziorach mazurskich naprawdę mnie zaskoczyła, bo kojarzą się przecież z czystą przyrodą i wakacjami.
Zastanawiające (i przerażające) jest też to, jak zmiany klimatu mogą potęgować ten problem – podgrzewając wodę i przyspieszając metylację. Mam nadzieję, że monitoring środowiskowy w Polsce będzie prowadzony coraz dokładniej, a wyniki badań będą udostępniane nie tylko naukowcom, ale też społeczeństwu.
Super, że są takie artykuły – dzięki nim łatwiej zrozumieć, jak ważne są ptaki wodne jako wskaźniki stanu środowiska. Czekam na kolejne wpisy!